نقد جامعه‌شناختی رمان شیکاگو اثر علاء الأسوانی بر پایة نظریة ساختار‌گرایی تکوینی

Authors

دکترمحمدعلی آذرشب استاد دانشگاه تهران

محمودرضا توکلی محمدی پژوهشگر پسادکتری دانشگاه تهران و استادیار دانشگاه فرهنگیان، پردیس آیت الله طالقانی قم

Abstract:

نقد جامعه‌شناختی، از نظریه‌هایی است که در عرصة تعامل ادبیات با علوم اجتماعی بروز یافته و سعی بر آن دارد تا رابطة میان ساختار ادبی و جامعه را بررسی نماید. مطابق این نظریه، میان متون ادبی و محیط اجتماعی که متن ادبی در آن متولد شده، تأثیر متقابلی وجود دارد. از یک طرف نویسنده در آفرینش متن ادبی خود از جامعه تأثیر می‌پذیرد و از طرف دیگر، متنِ تولید شده نیز بر محیط اجتماعی خود تأثیر می‌گذارد. جورج لوکاچ و لوسین گلدمن از مهم‌ترین نظریهپردازان این عرصه هستند. در پژوهش حاضر تلاش بر آن بوده تا به شیوة توصیفی – تحلیلی و بر پایة چارچوب نظری نقد جامعه‌شناختی، رمان "شیکاگو" اثر علاء اسوانی، نویسندة معاصر مصری بر پایة مکتب ساختارگرایی تکوینی گلدمن مورد بررسی و نقد جامعه‌شناختی قرار گیرد تا به پاسخ این پرسش کلی که "آیا این رمان قابلیت نقد در چارچوب نظریة ساختارگرایی تکوینی را دارد؟" دست‌یابد. در این زمینه تلاش شد تا این رمان در دو مرحلة دریافت و تشریح و در زمینه‌هایی مانند شخصیت، درون‌مایه و بسترهای سیاسی و اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج به دست آمده نشانگر این واقعیت است که اسوانی با اثرپذیری از محیط اجتماعی مصر در زمان ریاست جمهوری حسنی مبارک، تلاش نموده تا مشکلات قشر روشنفکر و تحصیلکردة مصر را چه در داخل و چه در خارج از کشور مورد نقد و بررسی قرار دهد. رمان‌های اسوانی و از جمله "شیکاگو"، بعد از انتشار، در آگاهیبخشیدن به ملت مصر نقش اساسی داشته و در به وجودآمدن انقلاب مصر تأثیر بسزایی داشته است.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

نقد رمان عمارت یعقوبیان (اثر علاء الأسوانی) بر اساس رئالیسم در نظریه‌ی جامعه‌شناختی «جورج لوکاچ»

جامعهشناسی ادبیات به عنوان یکی از زیرشاخههای جامعهشناسی هنر به بررسی رابطه‌ی جامعه و ادبیات می‌پردازد و جوهر اجتماعی آثار ادبی را مورد مطالعه قرار میدهد. این علم در سدههای اخیر توجه بسیاری از جامعهشناسان و منتقدان را به خود معطوف‌کرد و آن‌ها را برای نظریه‌پردازی درباره‌ی آن ترغیب ‌نمود. جورج لوکاچ منتقد مجارستانی از جمله نظریه‌پردازانی است که با ارائه‌ی نظریه‌ای نقدی جهت نقد رمان، سهم بسز...

full text

نقد رمان عمارت یعقوبیان (اثر علاء الأسوانی) بر اساس رئالیسم در نظریه ی جامعه شناختی «جورج لوکاچ»

جامعهشناسی ادبیات به عنوان یکی از زیرشاخههای جامعهشناسی هنر به بررسی رابطه ی جامعه و ادبیات می پردازد و جوهر اجتماعی آثار ادبی را مورد مطالعه قرار میدهد. این علم در سدههای اخیر توجه بسیاری از جامعهشناسان و منتقدان را به خود معطوف کرد و آن ها را برای نظریه پردازی درباره ی آن ترغیب نمود. جورج لوکاچ منتقد مجارستانی از جمله نظریه پردازانی است که با ارائه ی نظریه ای نقدی جهت نقد رمان، سهم بسزا...

full text

نقد نظریة تفسیر بر پایة ترتیب نزول

بررسی نظریة تفسیر بر پایة ترتیب نزول نیازمند بررسی اولاً اتقان روایات ترتیب نزول، ثانیاً خاستگاه و جایگاه قرینة «ترتیب نزول» در تفسیر و ثالثاً‌ موانع نظریه یاد شده‌است. این سه با توجه به نبودِ پیشینة مناسب، نیازمند مقالات مستقلی هستند تا جوانب آن‌ها بررسی و نقد شود، لیکن با توجه به اینکه بستر پژوهش، روایات ترتیب نزول است، نگارنده ثقل مباحث مقالة حاضر را به آن اختصاص داده‌است و به قدر ضرورت، دودیگر ...

full text

نقد ساخت‌گرایی تکوینی رمان همسایه‌ها اثر احمد محمود

لوسین گلدمن (1913-1970م) پژوهشگر سرشناس در حوزة جامعه‌شناسی ادبیات و جامعه‌شناسی رمان است. وی با پیروی از نظریة کارل مارکس به بررسی ارتباط اثر ادبی با جامعه پرداخت؛ پس از آن حوزة پژوهش‌های جامعه‌شناسانة خود را به جامعه-شناسی رمان منحصر کرد و روش جدیدی را در پیش گرفت و آن را ساختگرایی تکوینی نامید. گلدمن در روش خود در پیِ برقراریِ پیوندی معنادار میان فرم ادبی و مهمترین جنبه‌های زندگی اجتماعی بود. ...

full text